Өткен аптада Корей өнерінің жанкүйерлері біздің мемлекеттік Республикалық академиялық корей комедия театры А. П. Чеховтың “Чайка” шығармасы бойынша водевиль қойылымымен 90-шы мерейтойлық маусымды жапқаны үшін есте қалды. Спектакльдің режиссері-Корея Республикасының театр режиссерлері қауымдастығының мүшесі, ГИТИС түлегі, “ГИТИС елшісі” құрметті атағының иегері Кан Те Сик және екінші режиссер – театр директоры Елена Викторовна Ким осы бірлескен жұмысымен Оңтүстік Корея көрерменін де қуантады деп үміттенеміз. Мерейтойлық маусым әдеттегі алдыңғы маусымдардан бұрын жабылды, бірақ бізбен қоштасуға асығып кеткендіктен емес. Мұның жақсы себебі бар. 20 маусымда театр труппасы Сеулге гастрольдік сапармен және Қазақстан Республикасы мен Корея Республикасы арасындағы дипломатиялық қатынастардың 30 жылдығы шеңберінде, сондай-ақ мемлекеттік Республикалық академиялық корей театрының 90 жылдығына орай “Команару” Халықаралық театр фестиваліне қатысу үшін барады.
Театрдың көркемдік жетекшісі Любовь Августовна Ни көрермендердің толық залы алдында алғыс сөздерімен сөз сөйледі.
– Бізбен бірге болғаныңызға рахмет! – деді ол. – Театр үшін 90 жыл-маңызды оқиға. Сіздің қолдауыңыз бен назарыңыз бізге өте қымбат. Оңтүстік кореялық маман театрымыздың сахнасына қойған Чеховтың “шағаласын” Кореяға апарамыз – бұл да маңызды оқиға, өйткені, сіздер білесіздер, қойылым халықаралық жоба аясында өтті. Менің ойымша, Кореядағы гастрольдеріміз туралы БАҚ арқылы білгеннен кейін сіз бізбен мақтанасыз.
Бұл жобаның ерекшелігі-оңтүстік кореялық маман-Пак ке бедің шығармашылық жетекшісі болды, ал костюм бойынша суретші Оңтүстік Кореядан келген Ким Ин Ок болды, спектакльдің музыкалық дизайны Кан Те Сиканың қолында, драмалық пластика – Анна Цой, сценография – Қанат Мақсұтовтың қолында болды. Кан Те Сиктің ұлы орыс жазушысының шығармашылығына деген ұзақ мерзімді үндеуіне келетін болсақ, бұл оның драматургке деген қызығушылығы, шығармашылыққа деген сүйіспеншілігі емес. Кан Те Сик Мәскеу театрының сахнасында (біздің композитор Джордж Юнмен бірге) және оның атақтары мен атақтары бар үйінде Чехов бойынша спектакльдер мен тіпті мюзикл қойды. Жазушының шығармашылығына үнемі жүгінудің арқасында Ресейдің театр әлеміндегі оңтүстік кореялық маманның есімі және біздің Қазақстанда осы өнердің жанкүйерлері белгілі.
Тарихта қалған 90-шы мерейтойлық маусым немен есте қалды? Театр басшысының ауысуы. Режиссер Елена Викторовна Ким болды, ол әзіл-қалжыңмен “театр өнімі” деп аталады, өйткені ол осында өсіп, актриса, режиссер және режиссер ретінде өтті. Сонымен, бұрынғы директор Любовь Августовна театрдың болашағы үшін тыныш емес, әсіресе ол қазір жас директордың бас кеңесшісі бола отырып, уақытында айтып, бағыттайтын көркемдік жетекші лауазымын атқаратындықтан.
Қойылымдар бойынша. Олар осы маусымда әр түрлі болды – жанры бойынша да, қызмет көрсету формасы бойынша да, ұлттық ерекшеліктері бойынша да. Әр түрлі тілдерде: корей, қазақ, орыс тілдерінде қойылымдар қойылды. Тіпті барлық тілдерде бірден естілетіндер де болды. 90-шы мерейтой қазақ халқына алғыстың символына айналды. Бұған дәлел ретінде Абай бойынша “егер Мен адаммын деп атасам”, Жамбыл бойынша “Мен өмірді өлеңдерден құрадым”, Олжас Сүлейменов бойынша “Аз және Мен”деген философиялық астарлы әңгіме бар. Алдымен “сөз” болды, Корей ертегілері, Солтүстік пен Оңтүстіктің өзекті тақырыптарына арналған спектакльдер (Хан Дин бойынша”ағаш”), жапон жазушы-философы Кобо Абэнің “Құмдағы әйел” арқылы шығармашылығына үндеуі, мерекелерге арналған концерттер, Қазақстанда танымал адамдардың мерейтойлық күндеріне арналған театрландырылған қойылымдар, орыс комедиялары, драмалары болды…
Театр Галина Пьянова, Дина Жұмабаева сияқты басқа театрлардан танымал және талантты режиссерлерді спектакльдермен жұмыс істеуге белсенді түрде шақыруды жалғастыруда. Ардагерлер туралы да, бүгінгі таңда өте жемісті жұмыс істейтін актерлер туралы да көп нәрсені есте сақтауға болады, олар режиссер саласында өздерін сынап көреді, фильмдерде ойнайды.
Біздің театр үшін Кан Те Сиканың жұмысына келетін болсақ, екінші маусымның “Шағаламен” жабылуы көп нәрсені көрсетеді. Чеховтың ұлы пьесасына жүгінгеннен кейін (бұл бір жыл бұрын алғаш рет болған), водевиль театрдың дамуында маңызды болды, жаңа қадам, корей театры актерлерінің бірінші кезекте жан-жақтылығының арқасында өзінің және өте кең мүмкіндіктерін кеңейту тұрғысынан болашаққа жаңа сапалы қадам болды.
Өткен ғасырда Антон Павлович көтерген адами қарым-қатынастардың барлық уақыттағы Мәңгілік тақырыптары бүгін актерлердің делдалдығымен беріледі және көрерменді алаңдатуды тоқтатпайды. Бұл өнердің күші емес, соның арқасында катарсис, тіпті өзімен диалог болуы мүмкін. Біздің өміріміздің әрдайым өзекті мәселелері осы кеште көрерменді бей-жай қалдырмады. Ол алғашқы сахнадағы кейіпкерлердің ұзақ әңгімелері мен армандарының оқиғаларына қатысты. Қараңғы зал мен ақ киімді қыз (Настя Ким) көлдің жанындағы қосымша тақырыптың арасында шығарманың басты кейіпкерлерінің монологтарын оқиды. Бұл өте символдық бастама.
– Бұрынғы қойылымда пьеса көл жағасындағы басқа көріністен басталады, – дейді водевиль режиссері Кан Те Сик. – Бірақ біз болашаққа баса назар аудару үшін өзгерістер енгіздік. Бұл ересек адамға емес, ересек адам әрқашан айтуға дайын емес шындықты жиі айтатын балаға қисынды түрде оқылатын үндеудің бір түрі. Болашақ ұрпаққа болашаққа үндеуді сол кезде өмір сүретіндердің өкілі жеткізуі керек еді. Сондықтан бастапқы көріністі қайта қарау туралы шешім қабылданды.
Сахна бізді көл жағасына апарады. Өте жайлы жер – “сиқырлы көл”, кейіпкерлердің бірі айтқандай, театр емес пе? Сахнадан біз судың шашырауын да, тағдырлары осы сулардың жанында шешілетін кейіпкерлердің шомылуын да естиміз. Сәт пен сахна музыкаға, водевиль кейіпкерлерінің дауыстарына, әр түрлі таптардың қайшылықты көңіл-күйіне, Бақыт туралы армандарымен және өмірдің негізгі құндылықтары туралы идеяларымен, олардың ұмтылыстарымен және осы өмірде сүйікті және қалаулы болу құқығын бекітумен толтырылады.
Әрине, хореографиялар, әртүрлі музыка мен ритақтар, сондай-ақ жарық пен элементтердің өзгеретін бейнелері болды. Водевиль-водевиль. Оның шындықты көрсетудің өзіндік заңдары бар және материалды сахнадан берудің ең көне тәсілдерінің бірі бола отырып, бұл жанр ондаған жылдар бойы ешкімді бей-жай қалдырмады. Сонымен, водевиль корей театрына, тіпті Оңтүстік Корея мамандарының ұсынысынан да қарады. Бірақ, келісесіз бе,” шағаладан ” водевиль жасау қыздың тағдырына (сәтсіз армандардың қайғылы тағдыры туралы) қатысты өте қиын, мысалы, оның өмірі Ақ шағаланың ұшуымен салыстырылады, оны әрдайым атуға болады-кездейсоқ, көлдегі қарапайым құс сияқты, пьесаның кейіпкерлерінің бірі Константин Треплев – “ештеңе істемейді”. Оның өмірі де қайғылы түрде аяқталады…
Көбінесе премьерадан кейін режиссерлерден қойылым алғашқы қадамдарын жасап, жарыққа шыққаннан кейін өмір сүре бастағаннан кейін бірнеше рет өзгертіліп, жетілдірілетінін естимін. Кейде премьера бір деммен естілгенде, бәрі ойластырылған болып көрінеді және сіз спектакльді қайта қарап, кейбір бөлшектерге назар аударып, ештеңені өзгертудің қажеті жоқ деп ойлайсыз, көрермендер де, сіз де жеткілікті сияқты. “Шағалаға” келетін болсақ, ол бір жыл бұрын осындай эмоциялармен жасалды, олар бірнеше қойылымдарға жеткілікті болар еді. Алайда, қазіргі нұсқада кейіпкерлердің портреттері одан да айқын сипатталды, олардың қабылдауында үлкен алшақтық болды. Ең бастысы, әр актер өзінің басты немесе эпизодтық рөліне қарамастан, оның кейіпкері-сахнаның орталық фигурасы сияқты ойнады.
Сонымен қатар, осы кеште зал ерекше мұқият болғанын атап өткен жөн. Маусымның жабылуына театрды шынымен жақсы көретіндер келді. Яғни, олар негізінен тұрақты қонақтар, актерлер мен театр қызметкерлерінің туыстары мен достары болды. Сондықтан әр актер бәрінен де қымбат болатын көптеген түстер, тілектер, қошеметтер болды. Перде жабылған кезде, зал ұзақ уақыт бойы актерлерді қол шапалақтады. Оларды қыркүйекке дейін көрмеймін.
Сіздерге гастрольдік сапарларыңыз құтты болсын, құрметті Мельпомен министрлері!
Тамара ТИН
Дереккөз: https://koreans.kz/news/chayka-poletit-v-koreyu.html