Ақтоты Райымқұлова еліміздің музыка индустриясы туралы бірнеше сұраққа жауап берді.
Күндіз үкіметте жұмыс істейді, содан кейін музыка жазуды жалғастырады. Ол Jah Khalib оқытушысы болды, Иманбек Зейкеновке Музыкалық білім беруді ұсынды. Қазақстандық әртістердің жетістіктері туралы айтқан кезде “мемлекет жағымпаз болды” деген сөз жағымсыз және әділетсіз деп санайды.
– Ақтоты Рахматоллақызы, Қазақстанның заманауи әртістерінен кімді тыңдайсыз?
— Мен дәстүрлі, академиялық және танымал музыканы ұсынатын түрлі жанрдағы музыканы тыңдауға тырысамын. Бізде pop, rap, jazz жанрларындағы көптеген жарқын әртістер бар.
Мен шығармашылығы тек біздің елде ғана емес, бүкіл посткеңестік кеңістікте кең танымалдылыққа ие болған Димаш Құдайбергенді, Скриптонитті (әділ Жәлелов) және Jah Khalib-ны өте құрметтеймін.
Әрине, Иманбек Зейкеновтің оқиғасы — меніңше, әлі күнге дейін толық ашылмаған феномен тәнті бола алмайды. Әндері халық арасында сүйікті, теледидар, радио және әр тойда шырқалатын талантты поп-музыканттар бар: Қайрат Нұртас, Мәдина Сәдуақасова, “All Давай” және тағы да ондаған әртістер.
Youtube-те өз аудиториясын бүркіт пен Айшаның тамаша дуэті жинады.
Жалпы, біздің танымал музыкамыз қазір өте жоғары кәсіби деңгейде және елде және әлемде жақсы танымал деп санаймын.
Басқа жанрларда жарқын есімдер бар. Мен тек Скриптонит пен Иманбекпен ғана мақтанғанымызды қалаймын.
Әлемде біздің дәстүрлі музыканттарымыз: қобызшы Раушан Оразбаева, домбырашылар Біләл Ысқақов, Еділ Басығараев, Қайролла Сәдуақасов, Жанғали Жүзбай, жыршы Ұлжан Байбосынова және басқа да көптеген талантты әншілер, “Тұран” және “Хассақ”фолк-топтарының шығармашылығын біледі және бағалайды. Материалдық емес мәдени мұраның ғасырлар бойғы байлығын сақтайтын осы және басқа да көптеген талантты суретшілер көбінесе бізден гөрі шетелде танымал.
Батыста академиялық музыкада Композиторлар Жәмиля Жазылбекова, Санжар Байтереков, Рахат-Би Әбдісағин үлкен атаққа ие болды. Әрине, мен музыканы тыңдайтын барлық адамдарды атаған жоқпын.
– Скриптонита? Сіз оның мәтіндерін түсінесіз бе?
– Түсіну-түсіну. Мен қорлауды құптамаймын. Мен Скриптонитті қуана тыңдаймын деп айта алмаймын, бірақ оның кең жастар аудиториясындағы жетістігі өте айқын. Мәтіндерде ол қазіргі қоғамның өзекті мәселелерін көтереді: жастардың күнделікті қиындықтары, құндылықтардың өзгеруі, екіжүзділік пен мораль. Сонымен қатар, бұл суретшінің мәтіндері – бұл біздің еліміздің мәдениетінің бір бөлігі, оның қазіргі келбеті, сіз түсінгендей, мен барлық жағынан көрінуім керек (күледі).
– Скриптонит туралы айтқаннан кейін Алла Пугачева Скриптонитті өзінің сүйікті ақыны деп атады.
– Иә. Бiлемiн. Сіз қалай ойлайсыз, Алла Борисовнаны бір нәрсемен таң қалдыруға бола ма?
– Сіз музыкант ретінде жауап бере аласыз ба: Иманбектің жолы болды ма, әлде бұл еңбек пе?
– Иманбек шын мәнінде бірегей. Музыкада не істейтінін консерваториялар мен университеттердің бірнеше бөлімдері үйретеді. Бұл саунд-дизайнның салыстырмалы түрде жаңа саласы, онда сіз талантсыз және еңбексіз ештеңеге қол жеткізе алмайсыз. Әріптестерімнің, академиялық музыканттардың арасында ремикс Иманбектің танымал болу себептері туралы қызу пікірталас болды. ИЯ, оның нұсқасы түпнұсқаға қарағанда тезірек естіледі, бірақ бұл туралы емес. Ол өте нәзік және хош иісті би ырғағын таңдады, әннің тембрлік палитрасын толығымен өзгертті, есту қабілетіне жағымды электронды эффектілерді қосты. Бұл “алыстағы жігіттің” жетістігі, әрине, кездейсоқ емес және өте айқын. Қазіргі медиа кеңістігі айтарлықтай өзгерді, сондықтан біз оған ұқсағылардан үлгі алып, оны қайта құруға уақыт бөлуіміз керек. Әрине, Иманбек Grammy алған кезде, көптеген адамдар, соның ішінде Мен де оған назар аудардым. Мен оны бірден құттықтап, тек маған ғана емес, барлық қазақстандықтарға да әкелген мақтаныш сезімі үшін алғысымды білдірдім.
– Қазақстандық жас әртістердің Ресейде және шетелде танымалдылығы артып келе жатқанын байқадыңыз ба? Сіздің ойыңызша, қандай құбылыс?
– Ресейде қазір қазақтардың феномені туралы көп айтылып жүр, мұны біздің отырыстарымыздың бірінде талқылаған. Музыка мен поэзияға ерекше көзқарас біздің генетикалық кодымыздың бөлігі болып табылады. Мен біздің жерімізде дүниеге келген әрбір адамның бойында ақынның жары бар екеніне толық сенімдімін.
Біз бұрын да әлемді өз таланттарымызбен таң қалдырдық. 1925 жылы Парижде өткен Дүниежүзілік көрмеде арқалы әнінің әйгілі дәстүрін ұсынған Әміре Қашаубаевтың оқиғасын еске түсіріңіз. Қазір әлем жаһандық сипатқа ие болды, барлық кедергілер жойылды және Қазақстан әлемдік мәдени коммуникацияларға көбірек қосылуда. Бізді барлық құрлықтарда тыңдай бастады.
Қазақстандық әртістердің құпиясы мәдени ортаның, қолжетімді Музыкалық білімнің, табиғи дарынның бірегей үйлесімінде және, әрине, еңбексүйгіштікте деп ойлаймын. Мысалы, Иманбек, Димаш немесе біздің кез келген жұлдызымыз туралы не айтса да, олардың жетістіктері — ең алдымен, көп сағаттық ынта-жігердің нәтижесі.
– Әртістеріміздің жетістіктеріне” шенеуніктер жақындай түседі “немесе” мемлекет жақындай түседі”. Қоғамда осындай пікір бар. Ол сізді министр ретінде қорлайды ма?
– Өте жаман сөз. Менің ойымша, бұл мемлекетке қатысты әділ емес. Әрине, мұндай әңгімелер болды, бар және болады. Димаштың шығармашылық тағдыры қалай қалыптасатынын елестетіп көрейік, егер Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін, еліміз үшін ең қиын жылдары музыкалық білім беру жүйесін сақтай алмас едік.
Қазір Мәдениет және спорт министрлігінің қарамағында жоғары оқу орындары мен Өнер колледждері, дарынды балаларға арналған мектептер бар. Кеңес дәуірінен мұра ретінде бізге концерт залдарының, филармониялар мен театрлардың, оркестрлердің, музыкалық және театр ұжымдарының жүйесі бұйырды, оларды біз жоғалтпай қана қоймай, Тәуелсіздік жылдарында да кеңейттік. Министрлік бізде барынша қолдау көрсетілетін мәдениет инфрақұрылымына жауап береді. Елімізде орнықты мәдени орта құрылды, бізге таланттарды өсіретін жер бар.
— Яғни сіз мұндай пікірмен келіспейсіз бе?
– Димаш Ақтөбедегі музыка колледжінде оқып, Қазақ ұлттық өнер университетін тамаша бітірген. Білім беру-бұл мемлекеттік қолдаудың бір бөлігі ғана. Конкурстар мен фестивальдерге сапарларды, жас әртістердің шығармашылық жобаларын қаржыландыру тетіктері де бар. Димаштың және көптеген әртістеріміздің жетістігінде мемлекеттің үлесі бар, бірақ, әрине, бұл, ең алдымен, титаникалық еңбектің нәтижесі. Бұл-онда мәні. Шенеуніктер ретіндегі біздің міндетіміз-таланттарды дамыту үшін жағдай жасау.
– Сіз пианист те, композитор да екенсіз ғой. Министрдің кестесінде Сүйікті ісі үшін орын бар ма?
— Менің жұмыс күнім таңғы 8 – ден басталып, кешке дейін созылады. Бірақ мен әлі де музыкаға уақыт табуға тырысамын. Егер Шабыт алса, мен түнде жаңа эссе үстінде отыра аламын және шаршамаймын. Бұл Мен үшін өте маңызды сағат.
Ғазиза Ахметқызы Жұбанова (КСРО Халық әртісі), менің ұмытылмас ұстазым, әрдайым: “сіз музыка жазғанша және ол естілгенше, сіз композитор деп атала алмайсыз”, – деді. Оның өзі шығармашылық жұмысты басқарушымен әрдайым үйлестірген: әр жылдары депутат, консерватория ректоры болған.
Шығармашылық жұмысты күнделікті еңбекпен үйлестіру мен үшін жаңа жағдай емес. Мен күндіз — мұғалім, әкімшілік қызметкер, содан кейін шенеунік болып, кешке және түнде музыка жазуға дағдыландым.
Бірақ қазір бұл хобби, оған аз және аз уақыт қалады. Дегенмен, министр-шенеунік, ал шенеуніктің басты міндеті-халыққа қызмет ету. Мұның артында көп нәрсе жатыр. Бірнеше саладағы жағдайды бірден бағалай білу керек, алдағы жылдарға жоспарлау, заңдардың сақталуын бақылау, Мемлекет Басшысының тапсырмаларын сапалы орындау керек… Шығармашылық үшін сирек сағаттарды кесуге тура келеді.
– Шығармашылық адамдарға шабыт керек деген рас па? Сіз музаға барған кезде жазасыз ба?
– Парадокс-алдымен жұмысты бастау керек, содан кейін шабыт келеді. Муза өздігінен келмейді. Сонымен, барлық жерде-тек музыка шығармасында ғана емес, кез-келген басқа күнделікті жұмыста.
– Таңертең танымал музыкант оянады. Сіз бұл туралы армандадыңыз ба?
– Табыстың бірінші және, сірә, басты шарты – кәсіпқойлық. Ол екі шарттан туады: өз ісіне деген ынта мен еңбек.
Қалай болғанда да, мен сәттілік туралы армандаған жоқпын. Тек өз музыкасын жазуды және басқа біреудің музыкасын орындауды жақсы көретін. Композитор ретіндегі менің жетістігімде ұстаздарым, ең алдымен, ұстазым, көрнекті қазақ композиторы Ғазиза Ахметқызы Жұбанова маңызды рөл атқарды.
Бұл жағынан сәттілік басына қар сияқты түсетін сияқты. Дәл сол Иманбек көптеген жетістіктер арқылы сәттілікке жетті, олардың әрқайсысы қиындықтарды жеңудің, шеберлікті дамытудың нәтижесі болды: бірінші ремикс, Тиктоктағы Алғашқы миллион көру, алғашқы көпшілік алдында сөйлеу…
Немесе Jah Khalib мысалы. Ол консерваторияда оқыды. Бұл менің студентім, сол кезде мен “Арт-менеджмент” кафедрасының меңгерушісі және консерваторияның проректоры болдым. Ол студияда көп жұмыс істеді, сабаққа қызыл көздерімен келді, өйткені ол түнде жұмыс істеді. Өте талантты жігіт. Мейірімді және оң зарядталған, еңбекқор. Кереметтер жоқ.
Табыстың шыңында, әрине, талантты суретші. Бірақ оның артында ата-анасы, мұғалімдері, әріптестері тұр. Ал табыстың осы пирамидасының негізінде-біздің бай ұлттық мұрамыз, Туған халқымыздың дәстүрлері және Мен бар күшіммен қолдауға және дамытуға тырысатын мәдениет инфрақұрылымы жатыр.
Бастапқы көзі: : https://tengrinews.kz/
